मोह क्षणाचा

मनुष्य जन्म मृगजळा प्रमाणे आहे.

प्रत्येक क्षणाला माणसाला मोह, माया, क्रोध यांनी ग्रासुन टाकले आहे.

जन्मा पासून मला हे हवे, ते नको, मला ही शाळा हवी मला इंग्लिश माध्यमात शिकायचे असे अनेक मोह माणसाला दाखविले जातात. त्याची चलत चित्रे डोळ्या समोर उभी करतात व पालकांना पण आपला पाल्य त्यामध्ये असावा असे वाटते व खोलवर विचार न करता इतरांनी त्या शाळेत मुलाला घातले. तेथे एवढी फि  भरली मी पण माझ्या मुलांसाठी एवढी फि  भरु शकतो हे दाखविण्यासाठी मला क्षणभराची भुरळ पडते व मी त्या भुरळीत भुलतो.

मातृभाषा सोडून इतर भाषेच्या शाळेत त्याला पाठवितो पण ती क्षणाची भुरळ त्याला आयुष्यभर बोचत रहाते.

त्या मृगजळाने पाल्य व पालक एकमेकांपासून दूर दूर होत गेले. पालकांना मुलाला काय हवे आहे हे कळत नसते व मुले मृगजळा पाठीमागे धावत असतात.

या पाठीमागे पालकांची अविवेकी अवस्था समोर येते. त्यांनी दूरवरची विचार न करता, पाल्याला नको त्या मोहात अडकविण्यास पालक हतबल होतात.

जवळ आसलेले सर्व पणाला लावून त्यांनी मुलाचा क्षणभराचा मोह पूर्ण करण्याचे धाडस केले असते. पण त्या धाडस करण्यापूर्वी मनांत चिंतन केले नसते. त्यामुळे त्यांना मृगजळा प्रमाणे वाटणारा शिक्षणाचा डामडोल दु:खी करतो.

तेव्हा कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी योग्य मनन, चिंतन करणे गरजेचे आहे. क्षणभराचा मोह कोणत्या खाईत नेऊन ठेवील हे सांगता येत नाही. तेव्हा कोणताही मोह समोर आला तरी विचारपूर्वक त्यातून बाहेर पडण्याचा विवेक सोडू नका या बाबत एक सुंदर उदाहरण माझ्या समोर आले ते असे –

शासनाचे शाळेत एक शिक्षक वयोमानानुसार सेवानिवृत्त होतो. शासनाकडून त्याच शाळेत एका नव्या शिक्षकाची नेमणूक केली असते. तो शिक्षक हजर होण्यासाठी एस.टी.बसने त्यागावी जात असतो.

तो कंडक्टरला तिकीटाचे पैसे देण्यासाठी पन्नासाची नोट देतो. कंडक्टर त्याला तिकीटाचे पैसे वजाकरुन राहिलेले पैसे परत करतो.

थोड्या वेळाने शिक्षकाचे लक्षात येते की कंडक्टरने आपणास दहा रुपये चुकून जास्त परत दिले आहेत.

गाडीला गर्दी जास्त होती कंडक्टर आपल्या कामात मग्न होता. त्याचे ध्यान त्याच्या हातून झालेल्या चुकीकडे नव्हते व त्याला त्याची चूकपण कधी कळली नसती.

मात्र गुरुजींचे मनामध्ये चुळबुळ सुरु झाली. त्यांना एकदोन वेळा दहा रुपयाची नोट काढून कंडक्टरला देण्याचा प्रयत्न केला. पण तो प्रयत्न गडबडीत निष्फळ झाला.

आता गुरुजींचे उतरण्याचे गांव आले. गुरुजीचा हात नकळत खिशात गेला व त्या बरोबर दहा रुपयाची नोट बाहेर आली गुरुजींनी क्षणभराचा पण विचार न करता ती नोट कंडक्टरला परत केली व म्हणाले कंडक्टर तुम्ही मला घाई गडबडीत ही दहाची नोट जादा परत केली आहे, ती तुम्ही घ्या. कंडक्टर पण हुशार होता.

त्याला गुरुजीची परीक्षा पहावयाची होती. ज्या शाळेमध्ये हे गुरुजी मुलांना घडविणार आहेत त्या वर्गाचा शिल्पकार कसा आहे. तो बोलतो कसा, वागतो कसा, बोलतो तसे आचरण करतो काय? यासाठी मी मुद्दाम गुरुजींना दहा रुपये जास्त दिले. गुरुजींनी दहा रुपयाच्या नोटेचा क्षणभर सुखाचा विचार करुन त्याग केला.

येथे कंडक्टरने घेतलेल्या परीक्षेत गुरुजी उत्तीर्ण झाले. त्या गुरुजींनी (कंडक्टरची) विद्यार्थ्यांची भरलेली एस.टी. शाळेच्या प्रांगणात उभी केली.

गुरुजींना पण या घटनेमुळे घाम फुटला त्यांनी आकाशाकडे पहात ईश्‍वराचे आभार मानले. नोकरीच्या पहिल्या दिवशी मला परिक्षेत पास केले. मी आयुष्यभर तुझे उपकार विसरणार नाही.

पुढील पिढी अशीच विचार संपन्न घडवेन.

स्वार्थ मोह वाईट असतो. ज्या क्षणी मोहाने मन ग्रासते, त्या क्षणी मानव अधोगतीकडे फेकला जातो.

तेव्हा क्षणाचा मोह टाळा व भगवंताचे व्हा. जीवन आनंदाने जगा.