‘उत्कट’ याचा अर्थ चांगले, मौल्यवान, अतिसुंदर, रसरशीत.
प्रपंच हा एक बाजार आहे. त्यामध्ये अनेक वस्तू मांडल्या आहेत. त्याच बरोबर हलक्या, मळलेल्या टाकावू पण वस्तू बाजारामध्ये मांडल्या आहेत.
नविन व जुन्या वस्तुंचा बाजार भरलेला आहे. या बाजारात साधकाला सोडले आहे. त्याला खरेदी करण्यासाठी पाठविले आहे.
तो संपूर्णबाजार फिरतो, सर्व वस्तुंचे निरिक्षण करतो, मनांत चिंतन करतो, खिशात हात घालून अंदाज घेतो, आपणाकडे किती पैसे आहेत व मग तो खरेदीला सुरवात करतो.
आंब्याचा हंगाम असतो. सर्वच आंब्याचा सुगंध पसरलेला असतो. तेथे पिवळेजर्द, रसरशीत रत्नागिरी आंब्याचे दुकान दिसते. तो भाव विचारतो, भाव ऐकून थोडा थक्क होतो. विचार बदलण्यापूर्वी मनाला विचारतो, तुला अमरसाचा स्वाद घ्यायचा आहे ना ? मग विचार पक्का कर, जे चांगले आहे, पक्व झाले आहे, तुला आवडले आहे, घरी सर्वांना आनंद देणारे आहे ते खरेदी कर.
असा विचार मनात येताच शेजारी टोपलीत गावठी आंबे घेऊन बसलेली म्हातारी म्हणाली, ‘हे घे व तुला काय पैसे द्यायचे ते दे.’
प्रथम मी उत्कट ते रत्नागिरी आंबे खरेदी केले त्याचे पैसे मोजले, त्यासाठी जेवढे जास्त पैसे द्यावे लागले ते दिले व पुढे सटकलो.
मला परत त्या म्हातारीने बोलाविले व प्रमाने म्हणाली,‘ बाळा, वेळ फार झाली आहे, डोक्यावर ऊन तळपु लागले आहे. मला घरी जाऊ दे. तुला काय द्यावयाचे असतील ते पैसे दे व मला मोकळे कर.’
ही तिची उत्कट विणवणी माझ्या काळजाला भिडली. मी कांही एक विचार न करता तिची सर्व आंब्याची पाटी घेतली व शंभराची नोट तिच्या स्वाधीन केली. शंभर रुपये पाहून म्हातारीला समाधान वाटले. तिने नमस्कार करुन शंभराची नोट कनोटीला लावून घरचा रस्ता धरला. मी पहात राहिलो.
दोन्ही घटना माझ्या नजरे समोर होत्या. दोन्ही ठिकाणी उत्कट असा भाव होता. एका ठिकाणी सुगंध, ऐश्‍वर्य, सुबत्ता होती. ती मी पाहिली.
तर जाता जाता उत्कट भावनेने परमेश्‍वराने आपणास जे फळ दिले आहे ते भक्तीने ग्राहकाच्या पदरात टाकू म्हणणारी म्हातारी दिसली.
तिची भावना पाहून, उत्कट हेतू पाहून मी तिची आंब्याची पाटी खरेदी केली. येथे मला उत्कटचा अर्थ कळला.
मनापासून आपण जर परमेश्‍वर भक्ती केली तर आपणाला खरं समाधान लाभते. नुसते पैशाचे, श्रीमंतीचे प्रदर्शन करुन ते लाभत नाही.
भक्ती मध्ये उत्कट भाव असणे गरजेचे आहे. म्हणून म्हटले आहे, ‘उत्कट ते घ्यावे’.
