योग म्हणजे यज्ञ, म्हणजे प्रयत्न प्रयत्नाची पराकाष्ठा करणारा तो योगी म्हरतात.

योगी हा अखंड यज्ञात असतो. यज्ञामध्ये अग्नीकुंडातील ज्वालेमध्ये काष्ठ मुळे टाकली जातात, तसे योगी , काम, क्रोध, मद, मोह यांचे हवन यज्ञात टाकत असतो.

प्रपंचात काम, क्रोध, मोहांत गुंतणारा भोगी असतो. तर त्यांचा त्याग करुन परमार्थात जाणारा योगी असतो.

भारतीय संस्कृतीमध्ये अनेक, अनेक योगी होऊन गेले. त्यांची आठवण करावयाची झाली तर योगी अरविंद, योगी रामकृष्ण परमहंस, संत ज्ञानेश्‍वर, संत तुकाराम, संत एकनाथ, संत सावतामाळी, संत गाडगेबाबा, शिक्षण महर्षी कर्मवीर भाऊराव पाटील असे अनेक योगी होवून गेले.

त्यांनी आपल्या स्वत:च्या आशा आकांक्षा, प्रपंच याची आहुती आपल्या यज्ञात दिली व देश व दलीत समाजाला सुधारण्याचा प्रयत्न केला.

जसे प्रापंचिका मधील योगी आपण पाहिले तसे परमार्थात पण योगी होऊन गेले.

परमार्थात श्रेष्ठ योगी कोण तर ज्याने परमेश्‍वरावर नितांत विश्‍वास ठेवला श्रद्धेने भगवंताला भजले तो श्रेष्ठ योगी समजला जातो.

वेदांच्या पूर्ण अभ्यासातून (प्रयत्नातून) जो उच्च पातळीवर जातो, सतत आपल्यातील दोष व त्या दोषांचे हवन करीत जातो, तो खरा परमार्थात योगी बनतो.

असे योगी पूर्व जन्माचे संस्कार घेऊन पुढील जन्मात मोक्ष प्राप्त करुन घेतात.

ज्या कुळामध्ये पूर्व जन्माचे संस्कार आहेत, अशाच कुळामध्ये योगी जन्म घेतात.

अशा या संस्कारक्षम कुळामध्ये जन्म घेणे ही अतिशय दूर्लभ बाब आहे.

अशा योग्याला इहलोकी परलोकी सर्वत्र मान्यता असते त्याचा नाश कुठेही होत नाही. तो कधीही दूर्लक्षीत होत नाही.

तेव्हा प्रत्येकाने आपल्या कुवतीप्रमाणे या यज्ञात भाग घेऊन विषय मुक्त जीवन पहावे, हीच इच्छा !