स्वरुप याचा अर्थ स्वत:चे रुप.
रुपाचे दोन प्रकार आहेत. एक कृत्रीम नटवलेले रुप. दुसरे स्वत:चे खरे रुप.
येथे पण द्वैत आले. माणूस समाजात वावरत असताना इतरांना बरे वाटेल असे बोलतो. इतरांना हवेसे वाटेल असे वागतो. इतरांवर छाप पडेल अशी वक्तव्ये करतो पण हे त्याचे खरे रुप नसते हे वरकरणी दाखविणारे रुप असते.
आतून ते मत्सरी, मोही, क्रोधी असतो. प्रपंचात त्याला या विषयावर विजय मिळवायचा असतो. पण समाज त्याला तसे वागू देत नाही.
परमार्थात पण परमेश्वर निर्मोही, शांत सर्वांवर समदृष्टी ठेवून असतो. पण मनुष्य त्याला अनेक अलंकारांचे संपत्तीचे अर्पण करुन आपणावर कृपा करणेची मागणी करीत असतो.
येथे पण परमेश्वर व प्रापंचिक यामध्ये द्वैत चालू असते. सर्व ठिकाणी परमेश्वर भरला आहे तर सर्व ठिकाणी तो भाव दिसला पाहिजे. हा भाव असा आणावा यासाठी परमेश्वर संत महंताचे रुप घेवून समाजात वावरत असतात.
ईश्वराचे स्वरुप काय आहे याची कल्पना साधकाला देत असतात. हे ईश्वराचे खरे स्वरुप आहे.
एखाद्या माणसाचे स्वरुप पहावयाचे असते त्यावेळी तो दिसतो कसा, रहातो कोठे त्याचे आई-वडील कोण तो कोणत्या संस्कृतीत वाढला याची माहिती आपण घेतो.
तसे ईश्वराचे स्वरुप समजण्यासाठी त्याचे चिंतन मनन नामस्मरण करणे गरजेचे आहे. जो साधक नित्य नियमाने या गोष्टी करीत जातो ईश्वर त्याला आपले खरे रुप दाखवितो हे विश्वची माझे घर असे दाखवून देतो.
ईश्वराचे रुप पहावयाचे असेल तर मंदिरामध्ये रामेश्वर-काशी या तीर्थामध्ये ते दिसणार नाही.
ते प्रत्येक प्राण्यामध्ये आहे ते पहाण्याची दृष्टी आपण करावी.
तेथे ईश्वरी साक्षातकार होईल व तेथे माझे कर जुळतील.
