पाहुणा म्हणजे अतिथी, मेहमान.

ज्याचे आपण चिंतन करतो व तो त्यावेळी येतो तो पाहुणा.

घरचा नसतो पण घरात काय चालले आहे हे पहाण्यासाठी जो येतो, उणे दुणे पहातो तो पाहुणा होय.

कांही संबंध नसताना उगच ओळख काढून घरात शिरणारा पाहुणा होय. अशी पाहुण्यांची व्याख्या प्रपंचात आपण करतो.

माणूस प्रपंचात प्रवेश करतो तो पाहुणा म्हणून त्याला माहित नसते.

आपण कुठून आलो, कुणाचे घरात आलो, आपण कशासाठी आलो आहोत. पण त्याचे येण्याने प्रपंचात चैतन्य उत्पन्न होते. हळू हळू तो घरचा पाहुणा होतो.

जसा जसा तो गावांत मिळून मिसळून काम करु लागतो तसा तो गाव पाहुणा होतो.

काही काळानंतर तो राष्ट्रपाहुणा होतो. देशासाठी काय करावयाचे हे ठरविणारा होतो.

पण काही म्हणा कोणत्याही प्रसंगात पाहुण्या शिवाय गंमत येत नाही. मग तो प्रसंग नामकरण विधीचा असो, लग्न प्रसंग असो, प्रवचन असो, गौरव समारंभ असो, उद्घाटन असो पाहुणा तेथे असावाच लागतो. त्याला त्या कार्यक्रमासाठी आमंत्रित केले जाते.

आमंत्रण स्विकारुन वेळेवर त्याने कार्यक्रमाचे ठिकाणी आसनस्त्र व्हायचे असते. त्याने कार्यक्रमाचे इतर गोष्टीमध्ये सजावट, प्रकाश योजना, माईक सिस्टीम या मध्ये लक्ष घालायचे नसते.

कार्यक्रमाचे शेवटी पाहुण्यांना आभार मानून त्यांनी वेळ दिल्याबद्दल त्यांचा शाल, श्रीफळ, भेटवस्तू देवून उचित सत्कार केला जातो. त्यावेळी पाहुण्यांनी कृतज्ञता पुर्वक तो सत्कार स्विकारायचा असतो, त्यावर टिका टिपणी करायची नसते.

पाहुण्यांनी पण या कार्यक्रमात मला बोलाविले याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करावयाचा असते. अशा कार्यक्रमाला लोक उत्तम प्रतिसाद देतात. तो पाहुणा म्हणून अनेक कार्यक्रमात आमंत्रित केला जातो. पाहुणा म्हणून जाताना कांही पथ्ये पाळायची असतात.
1. बोलविल्या शिवाय अगंतुक पणे कुठेही जायचे नाही.
2. वेळेचे काटेकोर बंधन पाळायचे .
3. कार्यक्रमाचे व्यवस्थापनात ढवळाढवळ करायची नाही.
4. आपणाला आमंत्रित केले या बद्दल कृतज्ञता व्यक्त करावयाची.
5. विषयाचे भान ठेवून भाष्य करायचे .
6. आपणाला भाषणातून नक्की काय संदेश द्यायचा तो सहज सोप्या भाषेत सांगुन टाकायचा.
7. कार्यक्रमातील तृटी न बोलता समजून घ्यायच्या, त्या इतरांचे नजरेत कशी न येतील हे पहायचे.

प्रपंचात पाहुणा म्हणजे एखाद दुसरा दिवस राहुन निघून जाणारी व्यक्ती त्याने त्याप्रमाणे वागाने उगाच तळ ठोकून राहू नये.

पाहुण्यांचे मुखात गोडवा असावा असा हा प्रपंचातील पाहुणा सर्वांना हवा हवा वाटतो.

आता परमार्थात पाहुण्याचे स्वरुप कसे असते त्याचा विचार करु.

प्रपंच करीत करीत आपण परमार्थात प्रवेश करीत असतो. प्रपंचाच्या दगदगीत आपण कधी परमार्थाचा विचारच केला नसतो.

तेव्हा एक एक गोष्टींचे चिंतन मनन करुन आपण एक एक पायरीने परमार्थात जायचे असते.

तेथे पण आपण मद, मोह, माया, मत्सर या सहकार्यांना बाजुला ठेवून एकट्याने प्रवेश करावयाचा असतो.

भगवंताचे घरी आपण पाहुणा म्हणून जाणार आहोत. याची जाण ठेवून विनम्र भावाने त्याचे मंदीरात प्रवेश करायचा असतो.

परमेश्‍वराने आपले स्वागत करावे असे वाटत असेल तर त्याला प्रेमाने भक्तीने आळवावे लागते.

जो अशी भक्ती, सेवा करतो त्याचा परमेश्‍वर दरबारी सन्मान केला जातो.

त्याला परमेश्‍वर दरबारी सन्मान केला जातो. त्याला परमेश्‍वर सेवेचा मान मिळतो.

तेथे तो पाहुणा रहात नाही, मेहुणा होवून जातो.